Baykuş musun tavuk mu? 20 dakikada uyuyamıyorsanız kalkın

Uykunun süresi önemli. Ne zaman uyuduğun değil, ne kadar uyuduğun önemli Doktor Bana Doğruyu Söyle’de bu hafta uykuyu konuştuk.

– Biz hep sağlıklı yaşam için beslenme ve spora dikkat çekiyoruz ama sanki uyku bunların hepsinden daha önemli gibi, ne dersiniz?

Prof. Fırat: Doğru, uykuyu kesinlikle bir tarafa atmamamız gerekiyor. Çünkü hayatımızın 3’te 1’i, siz isteseniz de istemeseniz de uykuda geçiyor. Bu bir ihtiyaç, bunu en kıymetli şekilde kullanmamız ve bundan fayda görmemiz gerekiyor.

– Peki uykunun saat aralığı mı miktrarı mı önemli? Bu süreyi gün içinde bölüm bölüm karşılayabilir miyiz? Daha erken uyumanın bir faydası yok, hatta gece yarısıyla uykunun bir alakası yok diyenler de var. Siz ne dersiniz?

Prof.Fırat: Burada aslında insan vücudunun doğasına bakmak gerekiyor. Tarih öncesi zamanlara gidecek olursak o zaman hava karardığında hayat yok, güneşin doğmasıyla da yaşam başlıyor. Bu süreç aslında vücudumuzun doğal bir süreci. Ama biliyorsunuz sanayileşme devriminden sonra insanlarda çalışma ve yaşam şartları değişti. Hele hele son 30 yıl içinde televizyonun, tabletin, cep telefonlarının gelişmesi ve hayatımıza girmesiyle uyku kalitemiz allak bullak oldu. Uyku vücudun yenilendiği, tamir edildiği bir dönem. Hatta, öğrendiğimiz şeylerin tekrarı uykuda oluyor. Düşünün ki bir öğrenci derslerini çalışıyor, uykuda da bu bilgileri pekişiyor. Dolayısıyla uyku insan vücudunun olmazsa olmazı. 22.00-02.00 ya da 23.00-03.00 arasında denilen bu süreç melatonin denilen uyku hormonundan kaynaklanıyor. Bu zaman aralığı en fazla salgılandığı ve gittikçe pik yaptığı bir aralık. Bu sebeple bu uykunun daha kaliteli ve daha, önemli olduğu vurgulanıyor. Ama bu sadece bu saatler arasında uyuyun demek değildir.

UZUN UYUCUCULAR VE KISA UYUCUYUCULAR

Prof.Fırat: Daha bebekken günde 15-16 saatimizi uykuyla geçiriyoruz. Yaş ilerledikçe de uykuya olan ihtiyacımız gittikçe azalıyor. Erişkin bir kişinin normal uyku süresi 6-8 saattir. Ama bunu biraz daha genişletebilirsiniz.  Belki 5-10 saat aralığında diyebilirsiniz. Çünkü bazı uzun uyuyucu dediğimiz bir ekip var. 10 saatten aşağı uyuduklarında uykusunu alamazlar. Bir de kısa uyuyucular var. Mesela bunlar da 5 saat uyduklarında yeterli olur.

– O zaman uyku süresi kişiye göre değişiyor, öyle mi?

Prof.Fırat: Evet, kişiye göre değişir. Burada bir standart olması mümkün değil. Biliyoruz ki tavuk-baykuş meselesi, kimi insanlar erken yatar erken kalkar. Kimisi geç yatar, geç kalkar. Kimisi de geç yatıp erken kalkar. İnsan vücudunun ihtiyacı kadar uyumalı. 4 saatten fazla uyumamam gerekiyor deyip kendinizi uyandıramazsınız.

20 DAKİKADA UYUYAMIYORSANIZ KALKIN

– Az önce saat aralıklarından ve melatonin salgılanmasından bahsettiniz. Bu saat aralığını kaçırmak istemeyip, pijamalarını giyen ve yatağa giren ama uyuyamayanlar da var. Peki bu zarar veriyor mu uyku sürecine?

Prof.Fırat: Zaten doğrusu şu; yatak odasını uyumak amaçlı kullanacağız. Uykum gelsin diye yatak odasına gidilmesi kesinlikle önermediğimiz birşey. Kişilerin kendilerini kısıtlamaması lazım. 10’da 11’de yatmam gerekiyor diye kısıtlamasınlar. Ne zamanki salonda uykunuzun geldiğini hissedersiniz, o zaman yatağa gidip yatmanız lazım. Biz şunu da öneririz, eğer yatakta 20 dakika içinde uyuyamıyorsanız zorlamayın, kalkın.

– Bazen televizyon karşısında uyumak yatakta uyumaktan daha kaliteli de olabiliyor. Öyle değil mi?

Prof.Fırat: Kısa şekerlemeler aslında çok kaliteli uykudur. Bu, gün içinde de olabilir. Mesela öğlen yemek yedikten sonra şekerleme dediğimiz uykular çok kaliteli ve gerekli uykulardır. Ama bunun tabii 20-25 dakikayı geçmemesi gerek. Bu çok değerli ve dinlendirici bir uyku. Sanki saatlerce uyumuş gibi kendimizi zinde hissederiz.