Diyarbakır’ın 7500 Yıllık Tarihi Medeniyet İzleri ve UNESCO Mirası

Diyarbakır’ın Tarihi: Binlerce Yıllık Bir Medeniyetin İzleri Diyarbakır, yalnızca Türkiye’nin değil, dünyanın da en kadim ve önemli şehirlerinden biridir. Binlerce yıllık tarihi boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapan bu kadim kent, Mezopotamya ve Anadolu’nun buluştuğu noktada, kültürlerin, dinlerin ve dillerin kesişme noktası olmuştur. Tarih Öncesi Dönemlerden İlk Yerleşimlere Diyarbakır ve çevresi, insanlık tarihinin en eski yerleşim bölgelerindendir. Yapılan arkeolojik kazılarda, M.Ö. 7500’lü yıllara kadar uzanan yerleşim izlerine rastlanmıştır. Bu durum, şehrin tarih öncesi çağlardan itibaren önemli bir yaşam merkezi olduğunu göstermektedir. Amida’dan Diyarbakır’a Diyarbakır’ın antik çağlardaki adı Amida olarak bilinir. Asurlular, Urartular, Medler, Persler ve Büyük İskender’in orduları, bu stratejik şehri hâkimiyet altına almıştır. Roma İmparatorluğu döneminde ise Amida, hem askeri hem de idari açıdan kritik bir merkez hâline gelmiştir. İslam’ın Gelişi ve Beylikler Dönemi 639 yılında Diyarbakır, İslam orduları tarafından fethedilmiş ve böylece yeni bir döneme adım atmıştır. Şehir, Emeviler ve Abbasiler döneminde gelişerek önemli bir kültürel ve ticari merkez olmuştur. Daha sonra Mervaniler, Artuklular ve Akkoyunlular gibi bölgedeki beylikler tarafından yönetilmiştir. Özellikle Artuklular dönemi, Diyarbakır için bir altın çağ olmuş; sanat, bilim ve mimaride önemli eserler inşa edilmiştir. Osmanlı’dan Cumhuriyete 1515 yılında Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı topraklarına katılan Diyarbakır, uzun süre Diyarbekir Eyaleti olarak idare edilmiştir. Osmanlı döneminde de önemini koruyan şehir, birçok tarihi yapı ve kültürel mirasla günümüze kadar ulaşmıştır. 1923’te ise Türkiye Cumhuriyeti’nin bir ili olarak yeni bir döneme başlamıştır. Tarihin Sessiz Tanıkları: Surlar ve Bahçeler Diyarbakır Surları, 5 kilometreyi aşan uzunluğu ve 82 burcu ile dünyanın en uzun ve en sağlam savunma duvarları arasında yer alır. Sur içindeki Hevsel Bahçeleri ise Dicle Nehri kıyısında binlerce yıldır şehrin can damarı olmuştur. Bu iki değerli miras, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alarak Diyarbakır’ın eşsiz tarihine tanıklık etmeye devam etmektedir.