Oluşturulma Tarihi: Aralık 21, 2025 07:00
Değişen ilişki dinamikleri, mesleki hedefler, yaşam koşulları… Tüm bunlar birçok çiftin evlenme ve çocuk sahibi olma planlarını ertelemesine yol açıyor. Peki, yaş 40’lara yaklaşınca ya da 40’ları geçince anne adaylarını nasıl bir yolculuk bekliyor?
İleri yaş gebeliğindeki psikolojik süreçleri DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü’nden klinik psikolog Özlem Yıldızhan’a, anne ve bebek sağlığı açısından kritik öneme sahip noktaları İstanbul Florence Nightingale Hastanesi’nden kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Dr. İlgi Esen’e sorduk. Erasme Hastanesi (Belçika) Tüpbebek Laboratuvarı Direktörü embriyolog Dr. Necati Fındıklı da genetik analizlerle ilgili sorularımızı yanıtladı.
‘Avantajları fark etmek daha rahat hissetmeyi sağlayabilir’
Klinik psikolog Özlem Yıldızhan
Hangi duygusal süreçleri tetikleyebilir?
İleri yaşta gebelik, bedenle yeniden bağ kurma, toplumsal yargılarla yüzleşme sürecidir. Kadınlar kendilerine ‘Anne olmaya hazır mıyım’, ‘Gerçekten istiyor muyum, yoksa zamanın daraldığını hissettiğim için mi anne olmam gerektiğini düşünüyorum’ sorularını sorarken bulabilirler.
Kaygı yönetimi için neler yapılmalı?
Bilgilerin doğru kaynaktan alınması önemlidir. Uzman kişiler dinlenebilir, kitaplar okunabilir. Yürüyüş, nefes egzersizleri, yoga sağlığı destekler. Bazı anne adaylarında gebelik tetiklenmelere yol açabilir. Gerekirse bir uzmandan psikolojik destek alınmalıdır.
Psikolojik dayanıklılığı arttırmak için hangi yöntemler uygulanabilir?
Mindfulness ‘Ya şöyle olursa’ düşüncesi yerine ‘Şu an nasıl hissediyorum’, ‘Bugün neye ihtiyacım var’ sorularını sorabilmeye olanak tanır. Yaşam deneyimi, finansal ve duygusal olgunluk gibi avantajları fark etmek de daha güçlü, daha rahat hissetmeyi sağlayabilir.
‘Hem anne hem bebek için dikkatli takip şart’
Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Dr. İlgi Esen
Öncelikle nelere dikkat etmek gerekli?
Damar yapısı ve yumurta kalitesi yaşla birlikte etkilenir. Düşük, tansiyon yüksekliği, gebelik zehirlenmesi ve gebelik şekeri bu dönemde daha sık görülür. Erken doğum, plasenta sorunları, bebekte büyüme geriliği ve doğumsal anomaliler riski de artabilir. Anne ve bebek için dikkatli takip gereklidir.
Bu süreçte nasıl beslenmek gerekiyor?
Akdeniz tipi beslenme, araştırmalara göre hem gebe olanlar hem de olmayanlar için en güvenilir ve sağlıklı beslenme biçimidir. Bu modelde haftada iki gün tavuk, et veya balık; her gün çeşitli sebzeler ve bakliyat dengeli şekilde tüketilir. Ev yapımı yemeklerin tercih edilmesi, tuz ve şekerin sınırlanması bu beslenmenin etkinliğini arttırır.
Hangi testler yapılmalı?
Gebelik öncesinde genel sağlık taramasından geçilmelidir. Bu taramalar arasında kan şekeri, tiroit fonksiyonları ve tansiyon ölçümü gibi testler vardır. Vücut kitle indeksi yüksek kişilerde tansiyon, şeker ve diğer kronik hastalıklara daha sık rastlanır. İleri yaş ve yüksek kiloyla birlikte kronik rahatsızlıkların varlığı, riskleri arttırabilir. Planlama öncesinde kilo kontrolü sağlamak önemlidir. Şeker yükleme testlerinin yaptırılması ihmal edilmemelidir. Fetal DNA testi veya ikili tarama gibi erken gebelik döneminde yapılan testler önem taşır. Yapısal bozuklukların saptanabilmesi için 18-22’inci haftalar arasında detaylı ultrason yapılması gereklidir.
Baba yaşı da etkili mi?
İleri yaş babalığında sperm kalitesi ve DNA bütünlüğü bazı durumlarda etkilenebilir; bu nadir de olsa genetik problemlere yol açabilir.
‘Gerekli durumlarda ileri genetik testler önemlidir’
Embriyolog Dr. Necati Fındıklı
Yaş ilerledikçe yumurta kalitesinde ne gibi değişimler olur?
İleri yaş gebeliklerde genetik risklerin artmasının temel nedeni, kadınlarda yumurta hücrelerinin ve rezervinin 30’lu yaşların ikinci yarısından itibaren her yıl giderek yaşlanması ve buna bağlı embriyoyla fetüslerde genetik bozuklukların artmasıdır. Bu bozuklukların bir kısmı doğuma kadar ulaşabildiğinden gebelik öncesinde veya sırasında genetik danışmanlık alınması ve gerekli olduğunda ileri genetik testlerin yapılması önemlidir.
İleri yaş gebeliklerinde hangi genetik testlerin yapılması öneriliyor?
Öncelikle girişimsel olmayan testler tercih edilir. Bunlar, anne kanında dolaşan bebeğe ait DNA’nın analizine dayalı tarama testleridir. Bu testlerde artmış risk saptanması halinde, çiftin onayıyla girişimsel testler (örneğin amniyosentez) uygulanabilir. Ayrıca yeni nesil DNA dizileme teknolojileri sayesinde, ebeveynlerde mevcut gen bozuklukları ve çocuklara aktarılabilecek kalıtsal hastalık riskleri belirlenebilmektedir.
Yapay zekâ destekli genetik analizler bu konuda nasıl bir değişim yaratıyor?
Milyarlarca dolar maliyetle yapılan DNA dizileme işlemi bugün birkaç yüz dolara gerçekleştirilebilmekte. İnsan genomu yaklaşık 3 milyar harften oluşan bir kod içerir ve her bireyin ortalama 4-5 resesif genetik hastalık taşıdığı bilinmektedir. Günümüzde yapay zekâ destekli analiz sistemleri, genetik bozuklukların tespitinde çok daha yüksek doğruluk sağlamaktadır. Hatta bazı özel laboratuvarlar, çiftlere doğacak çocuklarının olası fiziksel özellikleri ve hastalık riskleri hakkında öngörüler sunmaktadır. Ancak bu gelişmelerin etik, hukuki ve ahlaki boyutları halen tartışılmaktadır.
En Son Tv sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
