Otomobil camları neden tuzla buz olmadan güvenli bir şekilde kırılır?

Otomobilinizle yolda giderken seken bir taşın yan camınıza çarpıp onu tuzla buz ettiğini hayal edin… Ya da bir hırsızlık vakasında kırılmış bir otomobil camı görmüş de olabilirsiniz. Eğer fark ettiyseniz bu camlar evimizdeki bir bardak veya tabak gibi büyük ve keskin parçalara ayrılmaz.

Bunun yerine neredeyse kum tanesi gibi binlerce küçük ve köşeleri daha küt parçacığa dağılır. Peki, hiç bu durumun sebebinin ne olduğunu merak etmiş miydiniz? Neden otomobil camları farklı bir şekilde kırılarak hayat kurtaran bir özelliğe sahip?

Otomobil camları neden tuzla buz olmuyor?

Bu durum aslında tamamen bilinçli bir mühendislik harikası ve tamamen güvenliğiniz için böyle tasarlanıyor. Eğer otomobil camları da normal camlar gibi kırılsaydı, bir kaza anında etrafa saçılacak büyük ve jilet gibi keskin cam parçaları, sürücü ve yolcular için ölümcül yaralanmalara sebep olabilirdi.

İşte bu sebeple otomobil üreticileri, can güvenliğini en üst seviyeye çıkarmak için günümüzde de adını sıklıkla duyduğumuz “temperli cam” adı verilen özel bir cam türü kullanıyor. Bu camın ardındaki teknoloji, kırılma anında tehlikeyi en aza indirmeyi amaçlıyor.

İşin sırrı: Temperli cam

Otomobillerin yan ve arka camlarının kum gibi dağılmasının arkasındaki sihirli çözüm “temperleme” işlemidir. Temperli cam, normal camın çok özel bir işlemden geçirilmesiyle elde edilir. Bu süreç genel olarak şöyledir:

• Aşırı Isıtma: Normal cam, yaklaşık 650°C gibi çok yüksek bir sıcaklığa kadar ısıtılır. Bu sıcaklık, camın neredeyse erime noktasına yaklaştığı bir seviyedir.
• Ani Soğutma: Tam bu noktadayken, camın dış yüzeyine yüksek basınçlı hava aniden püskürtülür. Bu şok soğutma işlemi, camın dış yüzeyinin iç kısmından çok daha hızlı bir şekilde soğuyup sertleşmesini sağlar.

Bu ani soğutma, camın yüzeyinde muazzam bir basınç gerilimi (dıştan içe doğru bir sıkıştırma kuvveti) oluştururken, camın iç kısmı daha yavaş soğuduğu için gerilim altında kalır (içten dışa doğru bir çekme kuvveti). Dış yüzeyi adeta bir zırh gibi sıkışmış, iç kısmı ise gergin bir yay gibi hazırda bekleyen bir yapı oluşur.

İşte bu yüzden temperli cam, normal bir cama göre darbelere karşı 4-5 kat daha dayanıklıdır ancak dayanıklılık sınırını aşan sert bir darbe aldığında, iç ve dış kısımdaki bu dengeli gerilim anında bozulur. İçerideki gergin yapı bir anda kendini serbest bırakır ve tüm camın saniyeler içinde binlerce küçük, künt parçaya ayrılmasına neden olur. Bu parçaların kenarları keskin olmadığı için ciddi kesik riskini ortadan kaldırır.

Peki ya ön cam? O neden farklı?

Dikkatli bakarsanız ön camların kırıldığında yan camlar gibi dağılmadığını, bunun yerine örümcek ağı şeklinde çatlayarak tek parça halinde kaldığını görürsünüz. Bunun sebebi ise ön camlarda “lamine cam” kullanılmasıdır.

Lamine cam, iki cam tabakasının arasına PVB (Polivinil Butiral) adı verilen şeffaf ve dayanıklı bir plastik film konularak üretilir. Bir darbe anında cam kırılsa bile, bu parçacıklar aradaki yapışkan plastik katmana tutunur ve dağılmaz. Bu teknolojinin ise ön camda kullanılmasının iki hayati sebebi vardır:

• Yolcu Güvenliği: Kaza anında yolcuların araçtan fırlamasını engeller.
• Dış Etkenler: Dışarıdan gelebilecek taş, kuş gibi nesnelerin içeri girmesini önler ve sürücünün görüşünü tamamen kaybetmemesini sağlar.

Temperli cam ile lamine cam arasındaki temel fark nedir?

En temel fark kırılma şekilleridir. Temperli cam, kırıldığında güvenli küçük parçalara ayrılır ve genellikle yan/arka camlarda kullanılır. Lamine cam ise kırıldığında aradaki plastik katman sayesinde dağılmaz, tek parça kalır ve genellikle ön camlarda kullanılır.

Neden bütün otomobil camları lamine camdan yapılmıyor?

Bunun birkaç sebebi var. Birincisi maliyet. Lamine cam üretimi daha pahalıdır. İkincisi ve daha önemlisi ise acil durum çıkışlarıdır. Bir kaza sonrası kapıların açılmadığı bir durumda, yan camların kolayca kırılarak bir kaçış yolu oluşturması gerekir. Lamine camı kırmak çok daha zordur.

Kırılan bir otomobil camı tamir edilebilir mi?

Temperli cam (yan/arka) kırıldığında tamamen dağıldığı için tamiri mümkün değildir, mutlaka değiştirilmesi gerekir. Lamine ön camlarda ise küçük taş izleri veya kısa çatlaklar, özel dolgu malzemeleriyle çoğu zaman başarılı bir şekilde tamir edilebilir.