Bilgisayar programcılığının en parlak isimlerinden biri olarak kabul edilen Bill Atkinson, geçtiğimiz günlerde 74 yaşında pankreas kanseriyle mücadelesini kaybetti. Ailesi, bu üzücü haberi Pazar günü Facebook üzerinden duyurdu.
Apple’daki Öncü Yılları ve Etkisi
William Dana Atkinson, 1970’lerin sonu ve 1980’lerin başlarında Apple’da Lisa ve ardından Macintosh bilgisayarlarını geliştiren ekiplerin temel taşlarındandı. Kendisi, tarihin en önemli ve etkili bilgisayar programcılarından biriydi. Abartısız bir şekilde söylemek gerekirse, son 40 yılda tasarlanan tüm bilgisayar kullanıcı arayüzleri, Atkinson’ın dehası ve özgünlüğünden ilham almıştır.
Nörobilim alanındaki doktora eğitimini yarıda bırakarak 1978’de Apple’a katılan Atkinson, şirketin 51. çalışanı oldu. 2018’de yaptığı bir açıklamada, “Bazıları Steve’in (Jobs) beni kullandığını söyler, ama ben derim ki o beni kullandı, motive etti ve en iyi yaratıcı enerjimi ortaya çıkardı. İcat ettiğimiz her şeyin milyonlarca insan tarafından kullanılacağını bilmek, Apple’da çalışmayı heyecan verici kılıyordu,” demişti.
Atkinson’ın ölüm haberinin duyulmasının ardından, onun kişiliğine ve çalışmalarına dair sayısız övgü dile getirildi. The Register’ın FOSS masası için özellikle dikkat çekici olan şey, Atkinson’ın yaratıcılığının farklı insanlarda farklı yankılar uyandırmasıydı.
Çığır Açan İcatlar: HyperCard ve MacPaint
Örneğin, TechCrunch’tan Antony Ha gibi ağırlıklı olarak çevrimiçi çalışanlar, Atkinson’ın HyperCard uygulamasını öne çıkarıyor. Atkinson, HyperCard’ı tasarlayıp yazarak, Ted Nelson’ın Xanadu metin sistemi için icat ettiği köprü (hyperlink) kavramını geniş kitlelere tanıttı. HyperCard, kullanıcıların bağlantılara tıklayarak belge “yığınları” oluşturmasını ve bu belgeler arasında kolayca gezinmesini sağladı. The Register’ın birçok kez belirttiği gibi, HyperCard, JavaScript’ten ilham alan yeniden yaratımlara ve Windows 10 arayüzünün bazı bölümlerine ilham kaynağı oldu. En önemlisi ise, World Wide Web’in yaratıcılarına, özellikle de orijinal tasarım önerilerine, ilham verdi. İlginç bir not olarak, Atkinson’ın HyperCard’ı yaratma ilhamını 1985’teki bir LSD gezisinden aldığı belirtiliyor.
Bilgisayarda resim oluşturan veya düzenleyen herkes, Bill Atkinson’ın daha önceki bir uygulamasının izinden giden araçları kullanır: MacPaint. MacPaint ve önceki versiyonu LisaSketch, araç çubukları haline gelen araç paletleri, nesneleri seçmek için kement aracı, Atkinson’ın FatBits adını verdiği yakınlaştırılmış piksel düzenleme ve boya kovası doldurma aracı gibi birçok yeniliği tanıttı.
Düşük Seviyeli Programlama ve “Bölgeler” Algoritması
Atkinson’ın çalışmalarını bilen programcılar, onun düşük seviyeli programlama yeteneklerine hayranlık duyar. Apple’ın Xerox’u ziyaret ederek Xerox Alto grafiksel iş istasyonundan ilham alarak Apple Lisa’nın çakışan pencerelerini geliştirmesi iyi bilinen bir hikayedir. Ancak daha az bilinen şey, Smalltalk’ın yalnızca tek bir üst pencereye yazı yazabilmesi veya çizim yapabilmesidir. Arka plan pencerelerinin içeriğini güncellemek imkansızdı. Atkinson bu ziyaretteydi ve Smalltalk ekibinin bunu çözdüğünü düşünüyordu; sadece nasıl çalıştığını öğrenmesi gerekiyordu. Ortaya çıkan algoritmasına bölgeler adını verdi. 1982’de geçirdiği ciddi bir trafik kazası ve kafa travması sonrası, Atkinson’ın kendisini ziyarete gelen patronuna söylediği ilk sözler “Merak etme Steve, hala bölgelerin nasıl yapılacağını hatırlıyorum,” olmuştu.
Atkinson, LisaDraw’da kullanılan ve daha sonra optimize edilerek Macintosh’un QuickDraw’ına dönüşen düşük seviyeli grafik rutinlerini yazdı. Bu süreçte menü çubukları, pencere başlık çubukları ve pencereleri sürükleyip bırakarak yeniden düzenleme gibi modern grafik kullanıcı arayüzünü (GUI) oluşturan birçok aracı yavaş yavaş icat etti. Yaratıcı sürecini düzinelerce Polaroid fotoğrafıyla kaydetti. Buna karşılık, Smalltalk-76 veya Xerox’un ticari Star iş istasyonlarının GUI’leri, Darkstar emülatörünün ekran görüntülerinde görülebilir. Düşük seviyeli çalışması, oldukça verimli olan ve internette deneyebileceğiniz titrek algoritmasıyla hala hatırlanır.
Vizyoner Bir Zihin ve Mirası
“Apple tutkunu” Steven Levy’nin Rolling Stone’da yazdığı gibi, Atkinson aynı zamanda orijinal Macintosh donanımının tasarımcısı Burrell Smith’i de projeye dahil etti. Levy, “Insanely Great” adlı kitabında, bölgelerle ilgili yaşananları şöyle anlattı:
“Atkinson aylarca sorun üzerinde çalıştı – sadece masada uzun saatler değil, kelimenin tam anlamıyla rüyalarında. Ortaya çıktıktan sonra uykulu çalışmalarını bir deftere kaydederdi. Sonunda Atkinson’ın beyin gücü dalga dalga sorunu aştı. Bizi tekerleği yeniden icat etmeye ayarlamıştı; aslında onu icat ederek yaralandı.”
New York Times’ın ölüm ilanında, Atkinson’ın işini bilen insanların onu nasıl gördüğüne dair bazı alıntılar yer alıyor. Apple’dan meslektaşı Steve Perlman, “Onun koduna bakmak, Sistine Şapeli’nin tavanına bakmak gibiydi. Kodu dikkat çekiciydi. Macintosh’u mümkün kılan da buydu,” dedi.
Atkinson, 1990’da Apple’dan ayrılarak radikal Paradigm projesini ayrı bir şirket olarak kapatmaya ikna etti ve General Magic’i kurdu. Burada, aslında bir akıllı telefon gibi bir şey olan Magic Cap’i geliştirdi, ancak bu, zamanından on yıl önceydi. Kendi web sitesi hala aktif ve yazılımlarını bugün bile emülatörler aracılığıyla çalıştırabilirsiniz.
2007 yılında, Palm Pilot’ın mucidi Jeff Hawkins’in yapay zeka girişimi Numenta’ya katılmak için yarı emekliliğinden döndü ve “Numenta’nın yaptığı şey, kişisel bilgisayarın ve internetin yükselişinden toplum için daha temeldir,” dedi.
Hayatının ilerleyen dönemlerinde başarılı bir doğa fotoğrafçısı oldu. 2004 yılında, aşırı yakın çekim mineral fotoğraflarından oluşan “Within the Stone” adlı bir kitap yayınladı. 2009 yılında ise elektronik kartpostallar göndermek için PhotoCard adlı bir uygulama yazdı. Kitaptan ve diğer fotoğraflarından görselleri BillAtkinson.com adresinden indirebilirsiniz.
Bir buçuk yıl önce Bilgisayar Tarih Müzesi, Mac’in 40. doğum günü için “Insanely Great” başlıklı bir panel tartışması düzenledi. İki saatlik bu tartışmada Atkinson’dan birçok canlı katkı yer alıyor.
Hastalığını 2024’ün sonlarında Facebook’ta duyurmuştu: “İlk Ekim ayında bana pankreas kanseri teşhisi kondu. Vasküler tutulum nedeniyle cerrahi müdahale mümkün değil.”
Jingwen Cai ile Ocak 2023’te evlendi. Ailesinin belirttiği gibi, “Karısı, iki kızı, üvey oğlu, üvey kızı, iki erkek kardeşi, dört kız kardeşi ve köpeği Poppy desteğiyle hayatta kaldı.”
Bu ölüm ilanı, Atkinson’ın John Gruber’ın Daring Fireball’daki yazısındaki sözleriyle son buluyor: “Bunu abartı olmadan söylüyorum: Bill Atkinson, şimdiye kadar yaşamış en iyi bilgisayar programcısı olabilir. Şüphesiz, kısa listede. Ne adam, ne zihin, bize bıraktığı dünyaya ne hediyeler.”
En Son Tv sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
Geliştirdiği programlar hakkında daha fazla bilgi verebilir misiniz? Özellikle HyperCard ile neler yaptığını daha merak ediyorum.
Atkinson’un geliştirdiği HyperCard ve MacPaint gibi uygulamalar, günümüz teknolojisinin temellerinden biri. Gerçek bir vizyoner.
Her ne kadar bu makale duygusal olsa da, Atkinson’un geçmişteki katkılarını anmak güzeldi. Ancak ölümünün ardından böyle bir yazı yazılması biraz geç kalmış gibi.
Bill Atkinson’un ölümü bilgisayar dünyası için çok büyük bir kayıp. Onun çalışmalarından ilham almış birçok programcı var.
Bu kadar etkili birinin kaybı, teknoloji dünyasında hissedilecektir. Ancak, acaba daha fazla insan bu özellikteki mühendislere dikkat ediyor mu?