TCMB Türkiye’nin ihracat çeşitliliği artıyor dış ticarette dayanıklılık

TCMB, Türkiye’nin ihracat yaptığı ürün ve pazar çeşitliliğindeki artış, dış ticarette daha güçlü ve dirençli bir yapıya geçildiğini ifade eden bir analiz yayımladı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye’nin dış ticaret yapısına ilişkin bir analiz yayımladı. “Türkiye’nin İhracat Çeşitliliği” başlıklı çalışma, ürün ve özellikle ürün-ülke çeşitliliğindeki artışın, Türkiye’nin küresel ticarete entegrasyonunun güçlendiğini ifade ediyor. TCMB Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü’nden uzman yardımcıları Didem Yazıcı ve Enver Sait Kurtaran tarafından hazırlanan analiz, Banka’nın “Merkezin Güncesi” adlı blog sayfasında paylaşıldı.

DIŞ ŞOKLARA KARŞI DAYANIKLILIK ARTIYOR

Analizde, küresel ticaretin son yıllarda jeopolitik riskler, ticaret engelleri ve finansal krizler gibi nedenlerle sık sık kesintiye uğradığı vurgulandı. Böyle dönemlerde, ihracatını yalnızca sınırlı sayıda ürün ya da pazara odaklayan ülkelerin, bu gelişmelerden daha olumsuz etkilendiği belirtildi. Bu nedenle, ürün ve pazar çeşitliliğinin artırılmasının dış şoklara karşı dayanıklılığı önemli ölçüde güçlendirdiği ifade edildi.

10 YILDA DİKKAT ÇEKİCİ ARTIŞ

2013-2024 dönemini kapsayan analizde, Türkiye’nin ihracat yaptığı ürün ve ürün-ülke sayılarında dikkate değer bir artış yaşandığı görülüyor. 12 haneli Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) baz alınarak yapılan değerlendirmeye göre:

İhracatı yapılan ürün sayısı, 10 bin 487’den 10 bin 810’a yükseldi.
Ürün-ülke kombinasyonu, yüzde 40’ın üzerinde artarak 167 bin 459’dan 236 bin 864’e çıktı.

Bu veriler, Türkiye’nin ihracat ağının zaman içinde hem daha çeşitli hem de daha karmaşık ve dayanıklı hale geldiğine işaret ediyor.

KÜRESEL KARŞILAŞTIRMA: TÜRKİYE ÖNE ÇIKIYOR

Analiz, Türkiye’nin ihracat çeşitliliğini yalnızca zaman içerisindeki gelişimiyle değil, aynı zamanda benzer gelişmekte olan ülkelerle karşılaştırmalı olarak da inceliyor. 2023 yılı itibarıyla Türkiye, dünyada ihracata konu olan ürünlerin yaklaşık yüzde 84’ünü ihraç edebilen bir ülke konumuna ulaştı. Bu oran, 2013 yılına kıyasla yüzde 4,3 artış gösterdi.

Ürün-ülke kombinasyonu açısından da Türkiye güçlü bir performans sergiliyor. 2023 yılında, küresel olarak ihracat yapılan her 100 pazarın 22’sinde Türkiye yer aldı. Bu oran 2013’te 16’ydı. Artış, Türkiye’nin küresel ticaretteki erişim alanını genişlettiğini gösteriyor.

İHRACAT DENGELİ DAĞILIYOR, RİSK AZALIYOR

Ürün-ülke sayısı, ihracat çeşitliliğinin önemli bir göstergesi olsa da, analiz ihracatın hangi ürünlere ve ülkelere ne kadar yoğunlaştığını da ele alıyor. 2013 ve 2023 verileri karşılaştırıldığında, Türkiye’nin ihracatında ilk 10 ürün, ülke ve ürün-ülke ikilisinin toplam payının oldukça düşük olduğu görülüyor. Bu da ihracatın dengeli dağıldığını ve tek bir pazara bağımlılığın az olduğunu gösteriyor.

TCMB analizine göre, aynı kıyas grubunda Türkiye:

Ürün bazında en az yoğunlaşmaya sahip ikinci ülke,
Ülke ve ürün-ülke bazında ise en az yoğunlaşmaya sahip ülke konumunda.
Bu yapı, ihracatın dış şoklara karşı direncini artırıyor ve ekonomik sürdürülebilirliği destekliyor.